Có nhiều truyền thuyết giải thích về việc tại sao chuột lại đứng đầu 12 con giáp, chúng ta hãy bỏ qua các truyền thuyết và tìm hiểu xem liệu thực tế khi phương pháp này sáng lập, tiền nhân sẽ nghĩ gì?


*   Đầu tiên là sự giải thích của các học giả dựa trên quy luật hoạt động của các con vật trong một ngày đêm:


   Giờ tý là từ 11h đêm đến 1h sáng: chuột hoạt động mạnh nhất vào giờ này, do đó lấy giờ tý gắn với chuột. Giờ sửu là từ 1h sáng đến 3h sáng: là lúc con trâu còn nhai lại thức ăn đêm qua Giờ dần là từ 3h sáng đến 5h sáng: là lúc con cọp đang tìm thức ăn trong rừng, lúc nó hung tợn nhất. Giờ mão từ 5h sáng đến 7h sáng là lúc thỏ(mèo) ngọc còn đang sắc thuốc. Giờ thìn từ 7h sáng đến 9h là lúc đàn rồng đang hô mây gọi gió trong thần thoại Giờ tị từ 9h đến 11h, giờ này rắn trong hang, ít cắn người. Giờ ngọ từ 11h đến 1h trưa vì ngựa là tính dương mà lúc này dương khí đang lên nên đây được coi là lúc mã phi giữa không trung Giờ mùi từ 1h đến 3 h chiều là giờ dê ăn cỏ. Giờ thân 3h đến 5h chiều lúc khỉ nhảy nhót vui nhộn nhất Giờ dậu 5h đến 7h chiều gà bắt đầu về ổ. Giờ tuất từ 7h đến 9h tối lúc chó bắt đầu giữ nhà phòng trộm Giờ hợi từ 9h đến 11h khuya lúc heo ngủ ngon nhất Truyền thuyết “chuột cắn trời mở. chuyện rằng màn đêm phủ kín trời đất, phải tiêu hao hết bầu không khí hỗn độn mới có thể xóa đi đêm đen, để bình minh ló dạng. Chuột hoạt động vào ban đêm đã cắn phá ban đêm, mang đến ánh dương, do đó giờ tý chỉ đi với chuột.Chính vì chuột tiêu hao đi bầu không khí hỗn độn nên còn có tên gọi là “Hao Tử”

*   Cách thứ hai: việc lấy tên một con vật áp vào một Địa Chi tương ứng là được xác định trên cơ sở Âm - Dương. Do Địa Chi bên dưới Thiên Can nên người ta lấy chân, vuốt của động vật để phân biệt theo Âm - Dương. Người xưa đã xếp 6 Địa Chi Tý, Dần, Thìn, Ngọ, Thân, Tuất thuộc Dương, do vậy đã dùng những động vật có đặc trưng số lẻ trên thân thể để biểu thị như Chuột, Hổ, Rồng, Khỉ, Chó có 5 ngón và Ngựa có 1 móng. Còn 6 Địa Chi Sửu, Mão, Tỵ, Mùi, Dậu, Hợi thuộc Âm, nên dùng các con vật có móng, vuốt chẵn để biểu thị như Trâu, Thỏ, Dê, Gà, Lợn đều có 4 vuốt. Rắn tuy không có chân nhưng lưỡi của nó lại chia ra làm 2 nên cũng được tính. Như vậy, 12 Địa Chi đã kết hợp với 12 con vật thành 12 con giáp. Tuy nhiên, điểm đặc biệt là ở chỗ Tý thuộc Dương nhưng lại có một chút tính Âm: giờ Tý là từ 11 giờ đêm hôm trước (Âm) đến 1 giờ sáng hôm sau (Dương), chân trước của Chuột có 4 ngón (Chẵn), chân sau có 5 ngón (Lẻ). Do Chuột mang đủ cả Âm và Dương nên nó xứng đáng được áp vào giờ Tý và đứng đầu 12 con giáp.

Theo chúng tôi, việc xác định con chuột đứng đầu các địa chi theo cách giải thích thứ 2 sẽ hợp lý hơn